Author: Zekai Tanyar

“Uzun ince bir yoldayım” sizde önce Aşık Veysel’in en ünlü türküsünü mü anımsatıyor yoksa İncil’in Matta 7. bölümüdeki imalı sözleri mi? 

Büyük olasılıkla Aşık Veysel’i türküsünü zira müzik genelde akılda daha iyi kalıyor.

Bu aralar bu sözler sanki daha gerçek zira Covid ile yol daha bir daraldı. Daha bir sıkıştırıldık, oynama payımız azaldı, daha dikkatli olmamız gerekti. Türküdeki bu sözlerin ardından gelen “gidiyorum gündüz gece” sözleri duygularımızı daha da bir yansıtıyor. Bazen tek yapabildiğimiz bu, adım adım, gündüz gece, gece gündüz yürümek. Bazen başımız dik ileri bakarak, bazen ise başımız önümüze eğik şaşkın ve yorgun.

Peki, İncil’de Matta 7. bölümde kastettiği ince, dar ve çetin yol, dar kapı bu mu? “Dar kapıdan girin. Çünkü yıkıma götüren kapı geniş ve yol enlidir. Bu kapıdan girenler çoktur. Oysa yaşama götüren kapı dar, yol da çetindir. Bu yolu bulanlar azdır.”  Matta 7:13-14

Çoğu kez Kutsal Kitap’ı okuma tarzımızda bir kaç ayeti kendi başına alma hatası yapıyoruz. Halbuki aldığımız ayetlerin önünden ve arkasında gelen ayetler ve bağlantılar var. Resmi, anlatımı, konuyu, durumu açıklamaya yardımcı olan, tamamlayan diğer ayetler. Bir benzetme gerekirse bir çiftlik gösteren bir tablonun köşesindeki kediye bakıp ‘bu tablo kediler hakkında’ demiyoruz. 

İsa’nın Matta 7’deki sözleri, Matta 5’de başlayan “Dağdaki Vaaz” diye adlandırdığımız muhteşem bölümün bir parçası, son kısımları. Matta 5 “İsa kalabalıkları görünce dağa çıktı. Oturunca öğrencileri yanına geldi. İsa konuşmaya başlayıp onlara şunları öğretti:” sözleri ile başlar, Matta 7 de “İsa konuşmasını bitirince, halk Onun öğretişine şaşıp kaldı. Çünkü onlara kendi din bilginleri gibi değil, yetkili biri gibi öğretiyordu” ile biter. Şaşıp kaldılar zira gerçekten yetkiliydi. Bu İsa, Yuhanna 10:9’da “Kapı Benim” diyendi.

Binlerce kapı yok, ne de çok geniş bir han kapısı. Nitekim “Kapı Benim” beyanı ardından İsa’nın “Bir kimse benim aracılığımla içeri girerse kurtulur” sözleri geliyor. Dünyamızda bir çok kapılar yaratıldı, binlercesi. Bazıları insanlarca ilah ilan edilen putlar, bazıları putlaştırılan tutkular. 

Genelde insanlara tek bir kapı ters gelse de İsa “Kapı Benim” derken gayet net. “Kapılardan biri benim” demiyor! Kapı dar olunca içeriye çaktırmadan sızma şansı da yok! Her koyun, her insan bilinerek, izlenerek, bilinçli olarak ele alınıyor. Yargının bir yerde olduğu gibi, merhamet ve kurtuluşun da bir yerde olması son derece normal, mantıklı. 

Kapının dar olduğunu diyelim anladık. Peki yol neden ince, neden dar, neden çetin? (“Yol dar yazmıyor” diyenler çıkabilir, kapı dar ve yıkıma götüren yol enli ise çıkan mantığı artık siz yürütün. Ayrıca bazı çevirilerde ‘çetin’ sözcüğü yerine ‘dar’ sözcüğü bulunmaktadır.)

Tanrı’nın sevgisi ve lütfu bunca geniş ve büyükse (Efes. 3:18) yol nasıl ince oluyor? Tam anladığımı iddia edemem ama belki şöyle bakabiliriz: Kutsal Kitap bir şeyin doğru ya da yanlış olmasına çeşitli gözlerden değil tek bir gözden bakmamızı bekliyor. Tanrı’nın gözünden. Nitekim Rab Yeşaya 55:8’de “Çünkü benim düşüncelerim sizin düşünceleriniz değil, sizin yollarınız benim yollarım değil” diyor. Işık, adalet ve doğruluk Tanrı’dan geliyorsa, yol O’nun yolu olarak daralıyor. İsa sırf “kapı benim” demedi, “yol benim” de dedi (Yuhanna 14:6). 

Örneğin bir kişiyi çok çeşitli yoldan öldürebilirsiniz ama buna karşın doğruluk içeren tek bir emir var: “öldürmeyeceksin”. Binbir yalan ve sahtekarlık yolu vardır, yani bunların yolu çok geniş ama tek adil olan bir şey var: “yalan şahitlik yapmayacaksın”. Yol ne çok ne de geniş. 

Yolun uzunluğu hayatımızın uzunluğu kadar ve inanın yaş ilerleyince ‘çok uzundu’ gibi gelmiyor. İnce, dar, çetin olmasına gelince bu bizi her kafanın, her sahte ilahçığın, iblisin trafik kargaşasından koruyor ve bizleri yeni bir anlayışta yürümeye yöneltiyor. 

İsa’yı izleyenler için “uzun ve ince bir yoldayım” Aşık Veysel’in vurgusu gibi şaşkın ve hüzünlü bir yol değil (arada bir şaşkınlık ve hüzün yaşasak ta). 

Bir deyim var, bilirsiniz: “Özü Sözü Bir”. Bir kişinin dürüstlüğüne, tutarlılığına saygı ifadesidir. Bir iltifattır. Deyim bu tarz insan az bulunduğu için ortaya çıkmıştır herhalde! Nitekim İncil’de de halkın İsa’ya diğer din adamlarından farklı bakıp peşinden gitmelerinin bir ana nedeni de ‘özü sözü bir’ olmasıydı. Ne yazık ki dindarların sözü her zaman inançlarının özüne uymuyor.

Dikkat ederseniz başlıkta Tanrı’nın Özünde ama Kilise’nin Sözünde yazdım. Neden? Öncelikle ilke olarak Kilise (büyük harf – İsa’nın bedeni olan, dini kuruluş değil) Tanrı’nın özüne uymayan bir çizgide olamaz. AMA tabii yeryüzündeki kiliseler (yapısal) kendi yorumları ve gelenekleri ile yoğrulmuş, çok kez de bunlara saplanmış insanlar ve yapılardan oluşuyor. Her yorum doğru değildir, her gelenek de kötü değildir. 

Ancak “değerler” konusuna gelince, amaç “Tanrı’nın iyi, beğenilir ve yetkin” isteğini yakalamaktır (Romalılar 12:2). Yani herhangi bir konuya Tanrı’nın özüne uyan bir anlayışla bakıp uygulamaktır. Her toplumun (kiliseler dahil) ve bireyin düşünce ve uygulamalarını Tanrı’nın süzgecinden geçirmesi gerekir. Bir başka deyişle, o konunun Tanrı’nın Egemenliğindeki konumu ve uygulaması ‘nedir, neye benzer, nasıl olmalı’ diye. 

Hepimiz, eminim, kadının Tanrı’nın gözündeki değerinin Tanrı’nın erkeğe verdiği değer ile aynı olduğu konusunda hem fikirdir. Her İsevi “kadın erkek eşittir” ilkesini vurgular (tek tük ‘ilginç’ kişiler hariç). Peki o zaman bir çok kilisede (küçük ‘k’) kadının rolü neden ikinci sınıfa koyulur (bunun dereceleri değişebilir – gözetmen olamazdan, öğretemezden dua bile edemeze kadar)?

Kadın kilisede öğretemez/vaaz veremez, gözetmenlik/önderlik yapamaz tezleri nereden çıkıyor? Dayandırıldığı bütün İncil’deki toplam 2-3 ayet (1.Kor. 14:34-35 ve 1.Tim. 2:11-15) gerçekten bunu mu söylüyor? Yoksa bu ayetlerin arkasında başka anlamlar ve konular mı var? 

İleride umarım bu konuda daha detaylı yazarım; ama zaten konuyu çok iyi araştırmış ve yazılar yazmış bir çok kişi var (ne yazık ki hepsi İngilizce veya başka bir dilde). 

Şu andaki amacım size ekteki yazıyı tavsiye etmektir. Yazı Türkçe ve çeviri değil. Kanımca çok iyi araştırılıp yazılan bir yazı. Söylemek istediklerimin çoğu orada mevcut. Her detayı kapsadığını iddia etmiyor ama bir çok temel ve kritik noktayı kapsıyor ve konuya bakmak isteyenler için çok iyi bir başlangıç. Hatta kanımca herkes bakmalı zira tüm ilişkilerimizi etkiliyen çok temel bir konu. Lütfen okuyunuz.

Türkiye’deki kiliselerimizde (belki de bütün dünyada) sorunlarımızdan biri, bize sunulan bazı öğretişleri ve gelenekleri yeterince sorgulamadan, anlamadan almamızdır, kopyalamamızdır. Yeni İnanlılar ve topluluklar olmaktan gelen deneyimsizlikler ile bu doğal sayılsa da, ne sağlıklıdır ne de doğru. Tercihler ve seçimlerimizi lütfen düşünmeden ve sorgulayıp tam anlamadan yapmayalım, yargılarda bulunmayalım. Sonuçta bizlerde de Kutsal Ruh var!

‘Özü ve Sözü Bir’ olan bir halk olacaksak “özü” doğru kavramaya ihtiyacımız var, hepimizin, erkek ve kadın.

https://www.diriliskilisesi.org/sizin-aranizda-boyle-olmayacak/

Pek doğrudan deneyimim olamasa da sonuçta bilinen bir şey ki, bir bayan kuaföre ve/ya güzellik salonuna gitti mi saçlarını yaptırmak ya da makyaj, manikür, pedikür vb.  (en azından terimleri biliyorum 😉 ) yaptırmak için gitmiştir. Görevli “ne yapmamı istersiniz” diye sorduğunda kimse “hiçbir şey, bana dokunma” demez herhalde. Bir değişim yaşamak, oradan bir şekilde farklı çıkmak için girmiştir oraya değil mi?  

Peki insanlar “İsa’ya iman ediyorum, İsa’yı izlemeyi seçiyorum” derken, bazıları değerlerinin değişmesi gerektiğini neden beklemiyor, neden istemiyor? 

Kuaföre girip “dokunma bana” demekten farkı ne? Hadi belki kuaföre böyle bir şey bile denilebilinir. Belki kişi “sadece sohbete geldim” diyebilir, ama her zaman sohbet için de gelinmeyeceğini bilir. Benzetmeyi fazla zorlamayalım çünkü sonuçta kuaför salonu, büyük olasılıkla tekrar eski haline dönecek dış görüntü ile ilgili. 

Sanırım benzetmeyle varmak istediğim noktayı anlamışsınızdır: “İnsanlar dış görüntü için değişim beklerken iç değişim için bir değişiklik neden beklemez, istemez, kabul etmez?”

İmanı çarpık mı anlıyorsun acaba?

Hiç farkettiniz mi bazı kişiler “iman ediyorum” dese de değerleri sanki değişmiyor. İsa’dan merhamet istiyorlar ama kendileri başkalarına pek merhamet etmek istemiyorlar. Bağışlanmak istiyorlar ama bağışlamaktan kaçıyorlar. Adalet istiyorlar ama kendilerinin adil davranıp davranmadıklarını sorgulamıyorlar. Kendilerine dürüst davranılmasını istiyorlar ama çok kez gizli saklılar, yarım doğrular ve yalanlar ardında saklanıyorlar. İsa’nın onların borçlarını ödemesinden çok hoşnutlar ama kendilerinin başkalarına olan borçlarını ödeme gereği fikri zerre hoş gelmiyor. Yıllar içinde bu sonuncu örneği, yani insanların borç diye aldıklarını geri ödememek hatta adını bile ağızlarına almama durumununun kilise içinde, kilise dışındaki kadar yaygın olduğunu üzülerek çok gördüm. 

Kısacası “hep bana” da takılıp kalınıyor. Karanlıkta ilerleyen bir grup insan tökezleyip dururken elinde fener olan insanın sadece kendi adımlarına ışık tutması gibi. Halbuki Rab’bin Matta 5:16’da ki şu sözlerini anlamak zor olmasa gerek “Sizin ışığınız insanların önünde öyle parlasın ki, iyi işlerinizi görerek göklerdeki Babanızı yüceltsinler!”

Bunu düşünmemiz gerek: Neden eski değerlere takılıp kalıyoruz? 

Bu sizin için de geçerli mi? Peki neden? 

Buyurun düşünün. Rab’be sorun. Tutumlarınızı, tavırlarınızı, borçlarınızı gözden geçirin. Rab’den yardım isteyip bu kuaförden makyajdan öte göksel cerrahi ile güzelleşmiş bir yüreğin değerleri ile çıkalım.

Bu akşam İzmir’in Basmane semtinde dünya tatlısı bir kızla göz göze geldim. Sadece bir iki saniye. 

Benim farkımda bile değildi zira lokantalar, dükkanlar ve insanlar dolu bir yerdeydik ve zeytin karası gözleri 3-4 yaşında olmanın masumluğu ile etrafına bakınıyordu. Ağlayım mı güleyim mi bilemedin. Gülümsedim, buruk bir gülümseydi. Ama ne o ne başkası görmedi, suratımdaki maske dışında. O, başkalarının rahatsız olacağı, çocukların olmaması gereken yerde, babasının çektiği yarıya kadar kağıt ve plastik attık dolu çekçek içinde otururken rahattı. 

Siz, ben, çocuklarımızı öyle bir yere koymayı hayal bile etmezdik. Ama başı ve omuzları kocaman bez çuvalın dışına taşmış küçük tatlı kız gayet rahattı. Sevip güvendiği babasının çektiği yere, neresi olduğunu bilmeden giderken sakindi. Eminim trafiği aşmaya çalışan babasına da tatlı kızı ek yük gibi gelmiyordu. “Bir şey vereyim mi” diye düşündüm ama dilenmiyorlardı ki, çalışıyorlardı. “Bir paket bisküvi vereyim” diye bakkal aranırken sokağı geçmiş uzaklaşıyorlardı. 

Belki bundan sonra cebimde bisküvi paketleri taşımalıyım. Evrenin sessiz bir köşesine “güle güle tatlı kız, Tanrı seni ve aileni korusun” diyerek her şeye alışmış, hiç bir şeye aldırış etmeyen insan kalabalığı içinden yoluma devam ettim. Utanmaz bir dünya adına utanarak.

Dişim çürümüş dişçiye gideyim mi, gitmeyeyim mi?

Bacağım kırıldı, hastaneye gideyim mi gitmeyeyim mi?

Doğurmak üzereyim, hastane veya ebe isteyim mi istemeyim mi (ya da bizim herife mi güveneyim)?

Olmam derken Covid-19 olmuşum, nefes alamıyorum, hastaneye gideyim mi gitmeyeyim mi?

Aslında bunların hepsine yanıt olarak belki “sen bilirsin, karar senin” diyebiliriz ama esasen hiçbiri için verilecek karar o kadar da “sana bağlı” değil, başkalarının hayatını da etkiliyor.

Diş ağrısını sırf sen çekmeyeceksin, evde senin yakarışına maruz kalanlar, seninle uykusuz kalanlar, işyerinde senin işlerini üstlenen da çekecek.

Kırık bacağından dolayı yine yakarışını çekenler, seni her yere taşımak zorunda kalan, kemikler yanlış kaynadı diye seni hastanelere taşımak zorunda kalacak olanlar var.

Ya bebeğin sağlığı? Baba’yı vs unut ya bebeğin sağlığı?

Peki ya Covid-19 örneği? Doğrusu aşı olmamayı diretip ondan sonra Covid-19 olduysan bence hastaneye gitme, zira başkalarının ihtiyacı olan hastane yataklarını kendi akılsızlığın ve düşüncesizliğin nedeniyle gasp etmiş olacaksın (yok böyle bir durumda yine de gidin, sizin akılsızlığınıza ben tehlikeli bir mantık yürüterek akılsızlık eklemek niyetinde değilim!). 

Tüm bunlarda herhalde demek istediğimi anladınız.

AŞI OLUN, AKILSIZ OLMAYIN!!  EMİN DEĞİLSENİZ VEYA RİSKİ OLABİLECEK BİR DURUMUNUZ VARSA DOKTORA DANIŞIN. SORULARINIZ ODOKTORLARA SORUN, INTERNETTEKİ OYUNCULARA AKLINIZI KAPTIRMAYIN (buna bazı kilise ve önderleri dahil).

Çoğu kilise önderi insanların huyunu suyunu anlamakta, onlara bu alanlarda yardımcı olmakta zorlanırken aniden nasıl tıp uzmanı olabiliyor ki? Ya da bunu onlardan nasıl bekleyebiliriz? 

Tıp uzmanları, yerli ve yabancı, “aşı olun” diyor. Biz eşimle çekinmeden ‘hiçten iyidir’ diye ilk aşıları (Çin – Sinovac) olduk. Ek olarak BioNtech aşısı olma fırsatı çıkınca ben danışmak için kalp doktoruma gittim (zira 3 yıl önce dörtlü by-pass ameliyatı olmuştum – tabii ameliyat olmayı red edip aniden gidiverme olasılığı ile de yaşayabilirdim ;). Bana yanıttı şu oldu: “Çok ama çok az bir enfeksiyon riski var deniliyor ama bu çok ender. Aşı olunmaması durumda Covid-19’a yakalanma ile gelen enfeksiyon riski binlerce kat daha fazla ve korkunç akibetler doğurabiliyor. Biz hastanede bunu sürekli görüyoruz. Ben aşı oldum, hiç çekinmeyin ve mutlaka ama mutlaka bu aşıyı olun.” 

Batı dünyasının bir çok devlet ve akademik kuruluşlarının aşı konusunda insanları kandırma riski yok denecek kadar az. O riski kimse alamaz, son derece ciddi araştırmalar ve denetlemeler yapılıyor. Milyonlarca insanın hayatını riske atmazlar, atamazlar. Başarısız sayılmamak, bir damla bile oy kaybetmemek için çırpınan devletlerden bahsediyoruz. 

Hadi tüm bunlar bir kenara (bilim nasıl bir kenara atılabilinirse), nerede Tanrı’nın “bilge olmak”, “komşunu kendin gibi sevmek”, “iyi olanı seçmek”, “alçakgönüllü olmak” gibi bize öğrettikleri. 

Evet her birimizin seçme hakkı var (ama Rab’bin dediği gibi her şey yararlı değil), ama “aşı olmam, maske takmam” diyen kişinin beni ve diğer ‘komşuları’ riske sokma hakkı yok. Bir İnanlı bunu kavrayamadıysa Tanrı’yı ve ilkelerini anlamamıştır. İsa Roma’ya vergi vermek zorunda değildi (geliri bile yoktu ki) ama insanlara örnek olmak ve o insanların başına gereksiz sorunlar yaratmamak için vergi ödemeyi seçti. (Bkz – Matta 17:24-27)

Bazıları işine geldiğinde “Yönetimlere  bağlı kalın” der, peki şimdi yönetimler “aşı olun” diyor, hadi bakalım. Romalılar 13’ün içinden cımbızla ayet seçmeyelim, tümünü okuyup Tanrı’nın yüreğini kavrayalım. 

Tanrı rızası için başta Amerika olmak üzere bazı kiliselerin ne olduğu belirsiz (aslında belli de konumuz değil) ‘kişisel haklar’ akılsızlıklarına kendimizi kaptırmayalım (akılsız sözünü beğenmediyseniz lütfen Pavlus’un Galatyalılara sarf ettiği söze bakınız). 

Herkes imanına göre diyebiliriz, ama bu ‘iman’ kararı başkalarını da etkiliyorsa o karar o kadar da ‘kişisel’ değil. Dahası bu size has iman gücünü başkalarına empoze edemez, başkalarını riske atamazsınız. Aşı olmam diyen binlerce insan Covid nedeniyle hastaneleri doldurmuş durumda ve yüzlercesi öldü. Siz bilmişliğinizle buna neden olmaya razı mısınız?

Ben değilim. Rab’bin önünde “bilmediklerim hakkında zırvaladım, doğru danışmanlıklara kulak asmadım, başkalarının acı çekmesine hatta belki ölümlerine neden oldum, kusura bakma” mı diyeceğim? Hayır, hiç öyle bir niyetim yok. Tersine “Rab kendimin, sevdiklerimin ve diğer insanların ortak sağlığı, iyiliği için, her noktasını tam anlamadıysam da, iyi olanı yapmayı seçtim” demek istiyorum.

Garip korkulara dayanarak kararlar vermeyin. 

Eski Ahit’den çok ilginç bazı ayetlerle sizi baş başa bırakayım. Yeşaya 8:11-13  

RAB beni halkın tuttuğu yoldan gitmeme konusunda şiddetle uyararak şöyle dedi: “Onların entrika dediği her şeye siz entrika demeyin;
Onların korktuğundan korkmayın, yılmayın.
Her Şeye Egemen RABbi kutsal sayın. Korkunuz, yılgınız Ondan olsun.”

Sonuçta sevgili kardeşler:

AŞI OLUN, AKILSIZ OLMAYIN!!  EMİN DEĞİLSENİZ VEYA RİSKİ OLABİLECEK BİR DURUMUNUZ VARSA DOKTORA DANIŞIN.

Kusura bakmayın bu sefer İngilizce, esin öyle geldi:

We Watch Z.T., 14/8/2021

We watch

A new born,

A new dawn,

A far off distant storm.

We watch

A screen,

A scream,

The end of a dream.

We watch

Construction,

Destruction,

Endless subtle seduction.

We watch,

The news,

The blues,

Views that amuse and sigh at abuse.

We watch,

The Rohingya, the Uyghurs,

The Syrians and Afghanis,

The abandoned, the rejected, the victims, the refugees.

We watch,

And watch,

And watch,

And watch.

We watch.

Torunlar harika! Onları sevmemek mümkün değil. Kendi çocuklarınız da harika ama malum orada yıllarınız bambaşka sorumluluklarla boğuşurken geçiyor. Aşınmış yıllar ardından çocuklarınızın gelişindeki sevgi ve heyecanı torunlarla bir başka yaşıyorsunuz. Canlılık getiren yeni bir tatlılık, ümit uyandıran yeni bir saflık. Tabii yepyeni bir düzeyini keşfettiğiniz fiziksel yorgunluğu da tartının diğer tarafına koymak gerek! 

Torunlarla yürümeyi seviyorum. Küçüklerken onlarla bir yere çıktığınızda, yaşlarına göre her saniye olmasa da, ellerini tutmak gerek ve bu güzel bir duygu. Ama doğal olarak bir an kendi başlarına yürümek istiyorlar, belki bir şey keşfetmek, belki kendilerini büyük hissetmek için. Belki sırf enerji dolu olduklarından. Gidip gelirler, istediklerinde elimi tutar istediklerinde bırakırlar. Bazen de ben bırakmalarına izin vermem, bir tehlikenin farkındayımdır ya da o noktada onlara güvenemeyeceğimi sezerim. İleri fırlarlar, ya da gözleri bir şeye takılmış geride kalırlar. Ama hep benim güvencem ve sevgim altında. Belki beklemem belki peşlerinden koşmama belki onları saptıkları bir yönden geri getirmem gerekir. İlgimi asla onlardan başka yere veremem. Bu aslında bir ‘boyunduruk’, bir yük. Ama bu bir sevgi boyunduruğu, hafif bir yük. Ve de sonuçta çok önemli bir sorumluluğum var: “onları salimen eve ulaştırmak”. 

Sanırım Tanrı da bizimle yürürken herhalde bunları hissediyor. Bizimle yürümek için altına girdiği bu boyunduruğu, taşımada hafif, sevgide ağır buluyor. Hem de yorulmadan. Üstelik bizi eve ulaştırma sorumluğunu O da üstlenmiş durumda!

Shakespeare’in “Hamlet” piyesinde dertli prens Hamlet, yaşamdaki adaletsizlikler, ikiyüzlülükler ve yalanlarla boğuşurken ağzından, artık dünyaca ünlü, şu sözler dökülür: “Olmak ya da olmamak, işte bütün mesele bu!” Derin hayal kırıklıkları yaşadığımızda, sağlam sanıp tutunduklarımız yalan çıktığında, adaletsizliklerin hiç bitmediğini farkettiğimizde yaralı yüreklerimizden doğal olarak böyle sorular taşar. 

Evet belki İsevi olarak Tanrı’ya iman etmek ve vaatlerine ümit bağlamamız nedeniyle her şeye rağmen ‘olmak’ tutunulmaya değer çıkar; çünkü ne de olsa güvenimiz ve ümidimiz Göksel Babamızdır, insanlar değil. Ancak İnanlılar olarak ‘olmak’ sorgulamasını aşsak ta soracak bir sürü başka sorular var. Zira Hamlet’e soru sorduran, yani güvendiklerinin adaletsizliği ve yalanları, bizlerin de etrafını sarıyor. Kiliselerimizde de kol geziyor, zira sonuçta ister önder ister üye kiliselerde insanlar var. 

Geçen yıl vefat eden ve ne üzücü ki ardından bir çok insanı etkilemiş saklı günahları ortaya çıkan ünlü Kutsal Kitap öğretmeni ve inanç savunmacısı Ravi Zacharias bunun taze bir örneği. Son nefesine kadar bildiğimiz kadarıyla ne ikrar ne de tövbe içermeyen sarsıcı günahlarının ortaya çıkması, o kadar çok insanı allak bulak etti, o kadar çok şeyi silip süpürdü ki. Bu denli akıllı bir insanın bütün bunların akibetini düşünmüş olamaması imkansız geliyor. Ama anlaşılan “akıllı olmak aptalca şeyler yapmaya engel değil”.  

Din Felsefesi ve İnanç Savunması konusunda çalışmaları olan sevgili Yeşua Özçelik’in bu konu ile ilgili 12 Şubat’ta Twitter’da güzel notları vardı, bunlardan biri şuydu: “Son olarak, bu olayın benim İsa’ya olan inancımda zerre etkisi olmasa da, görüyorum ki birçok kişi aslında inançlarını belirli dini önderlerin, konuşmacıların sözleri üzerine inşa ediyor. Çok üzücü bir durum. Burada önemli bir ders var. Bunu İsa Mesih de şöyle ifade ediyor: “Bu sözlerimi duyup da uygulamayan herkes, evini kum üzerine kuran budala adama benzer.” (Mat 7:26) Bir Hristiyan’ın inancı bir kişiye dayanacaksa bu kişi kesinlikle İsa Mesih’in kendisidir.“

Konum Ravi Zacharias değil. Çok sayılan, muhteşem bilgi ve iletişim yetenekleri olan bir öğretmenin düşüşünün anımsattığı bir soruya yanıt aramaktır:

“Yargılamak ya da yargılamamak, bu da bir mesele!”
İnanlılar arasında çok sık duyduğumuz sözlerden biri İncil’den alınan “kardeşini yargılama” sözüdür. Nitekim yargı konusunda son yazdıklarımda bunun bize düşmediğini yazdım. İyi de Ravi gibi açıkça kötülük yapan kişileri yargılamayacak mıyız? İyi ile kötü, doğru ile yalan arasında bir yargıda bulunmayacak mıyız?

Keşke “yargı” kavramı için iki ayrı sözcük olsaydı. Biri Tanrı’nın önünde sonsuz yaşam, yani ‘son mahkeme’ ile ilgili yargı için; diğeri ise günlük yaşam içinde iyi ile kötü davranışları ayırt etmek, tartmak için. 

“Kim Kurtulur” başlıklı yazılarımda ‘sonsuz yaşam’ ile ilgili yargının Tanrı’ya ait olduğunu vurguladım ve savundum. Buna eminim kimsenin itirazı yoktur. Ne mutlu ki bu yargıyı Tanrı’ya bırakmakla üzerimizden çok büyük bir yük kalkıyor. Ama bir de başkalarının, özellikle kilise ailesi içindekilerin davranışlarını tartmak geliyor.

“Kardeşini yargılama”, yanlışları, günahları, kötülükleri göz ardı etmek midir? Hayır, asla. Bu ne doğruluk, ne sevgi, ne de lütuf olur. Selanikliler 2:12 “Sizi …Tanrı’nın Egemenliğe yaraşır hayatlar sürmeye özendirdik” veya Luka 17:3 “Yaşantınıza dikkat edin! Kardeşiniz günah işlerse onu azarlayın…” gibi bir sürü ayetin anlamı kalmaz. 

Tabii ki birbirimizi gözeteceğiz. Bunu yaparken amaç yargılayıp yok etmek değil uyarmak, iyiye yöneltmek, tövbeyi görmek, başkalarını korumak ve kişiyi kazanıp bina etmektir. Gözetmek bir şeyleri örtmek demek değildir. Kişi kendisi ışığa gelmiyorsa, başkalarının duruma ışık tutması gerekiyor. Ancak bunu dedikodu ve yıkıcı yargı ile değil, “gerçeği sevgi ile söyleyerek” yapmaya çağrılıyoruz (Efesliler 4:15). Günahta yürüyen kişi bunu inkar ediyor, red ediyor, doğru olanları yapmak istemiyorsa o zaman da bazı adımlar atmak zorundayız. Başkalarının durumumuza ışık tutması tabii daha acı oluyor, onun için de Davut gibi “Rab yüreğimi tara” diyerek kendimizin ışığa çıkması her zaman çok daha akılcı ve etkilidir. Bu konu kendi başına geniş çaplı ayrı bir konu ve bu, maalesef çoğu kez kaba sapa uygulanan kilise disiplin yöntemlerimiz ile aşılmaz. Kutsal Kitap bize yollar gösteriyor ama konumuz şu an o değil.

Peki “lütuf” ne olacak? Bu durumlarda lütuf sadece suçlu için geçerli değildir, kurbanlar için de rolü vardır. Dolayısı ile o denli basit değildir. Her durum kes biç, öp barış ile çözümlenemez. Bu nedenle konunun bu tarafı kendi başına geniş çaplı dedim. Belki ileride bakabiliriz.

Yapılanlardan eziyet gören, yaralanlar varsa (ki her zaman vardır), ayrıca onların yanında da olmamız gerekiyor zira Tanrı ‘ezilenlerin, haksızlığa maruz kalanların yanındadır’ ve İsa’nın bir öğrencisi, hangi sebepten olursa olsun, duyarsız olamaz. 

Karanlığı örtbas etmeye çağrılmadık. Ama ne yazık ki bu yapılıyor, hele bizim gibi onuru koruma endişesi ile yanıp tutuşan utanç toplumlarında. Ve ne acı ki bu yaklaşımlarda gerçek ve doğruluk kurban edilir. Örtbas ederken bir sürü ‘iyi’ bahane bulup uydurmakta da çok başarılıyız: “kilisenin adı lekelenir”, “gelir kaynaklarımız kurur”, “bu hizmetin önü kesilmemeli” vb.. Kanıtlanmış, kötü, günah dolu eylemleri bir kilisenin, bir hizmet kuruluşunun veya bir önderin itibarını korumak adına örtbas etmek, ışığa getirip çözmeden devam etmek, karanlığın tarafında yer almaktır.

Bu durumlarda kilise içinde ve dışındaki insanları şu tarz düşüncelere iteriz: “Kilise aldırış etmiyor, herhalde Tanrı’da aldırış etmiyordur.” O zaman da insanlar haklı olarak ne böyle bir kilise ne de böyle bir Tanrı ister. Rab de, Ferisilere yaklaştığı gibi, bizlere “Ne müjdelediniz, ne elde ettiniz? Sizi ikiyüzlüler” demekte haklı çıkmaz mı?

Tanrı’nın ikiyüzlükten nefret ettiği bir sürü ayetle vurgulanmıştır (Süleyman’ın Meselleri ve İsa’nın din adamlarına sözlerine bakmamız yeterli). Zira ikiyüzlülük karşındakilere, etrafındakilere haksızlıktır, hırsızlıktır, sahtekarlıktır, aldatmacadır; gerçeğe ihanet, yalana hizmettir; karanlığı ışığa tercih etmektir. İblis’in en başarılı olduğu yeteneğe ortak olmaktır (İblis’in Aden bahçesinde ve İsa’nın çölde denemesindeki tutumunu hatırlayın). Sonuç olarak da ikiyüzlülük güveni sarsar, yok eder. Belli bir alanda güvendiğimiz kişiler ne denli bize örnek olmakta ve sırtımızı dayamakta üst düzey kişilerse (örneğin kilise önderleri), ikiyüzlülükleri ile o güvenin yıkılması da o denli sarsıcı ve yaralayıcıdır. 

Luka 17:1-2’deki şu ayetleri dikkate almamızda yarar var (özellikle önderliğe soyunanlar): “İnsanı günaha düşüren tuzakların olması kaçınılmazdır. Ama bu tuzaklara aracılık eden kişinin vay haline! Böyle bir kişi bu küçüklerden birini günaha düşüreceğine, boynuna bir değirmen taşı geçirilip denize atılsa, kendisi için daha iyi olur.”

Ravi ilk değil son da olmayacak. Şu anda dünyada ve hatta ülkemizdeki bir avuç kilisede bile gizli (veya açık) günahlarının derecesi, hizmetlerini yapmamalarını gerektirecek kişiler, önderler vardır. Ravi ile bir kaç kez tanıştım, öğretişlerine hayran kaldım, çok iyiydiler, çok öğreticiydiler. Hatta öldüğünde “onu saatlerce dinleyebilirdim” diye yorum yaptım. Öğretişlerinizin iyi hatta etkin olması günaha düşmeyeceğiniz anlamına gelmez. Sizin aktif, öğretişlerinizin doğru ve etkili olması sizi doğru kılmaz. Ama o günahlarla yüzleşip yüzleşmemek sizi dürüst veya ikiyüzlü kılar. 
Tanrı ve insanların sizi nasıl tanımlamasını istersiniz? Seçim sizin, bizim, benim.

Ne Yaptıklarını Bilmiyorlar

“Ne yaptıklarını bilmiyorlar”!
Ne zaman söylendi bu sözler,
Sonda mı, başta mı?
Her şey bitince mi,
Yoksa her şey başlarken mi?

Yazı’da çarmıhta.
Eski biter, 
Yeni başlamak üzereyken.
Bağışlamadan bitmesin,
Bağışlanmadan girilmesin zamanı.

Yoksa en başta mı?
Düşünceler sapınca,
Sapma ile düşünce mi?
O zaman mı ilk seslendi,
“Baba bağışla, ne yaptıklarını bilmiyorlar”?
O zaman mı başladı yolculuk,
Bilmeyenleri bilinir kılmak için?

Sanırım ne yaptığımızı bilmiyoruz,
En baştan beri.

Z.T.

İman garantileri olmayan insanlar ne olacak?

Ünlü Yuhanna 3:16-19 ayetleri ile insanın hangi safhalarda yargılandığına açıklık getirmeye çalışarak başlayalım:

“16 Çünkü Tanrı dünyayı o kadar çok sevdi ki, biricik Oğlunu verdi. Öyle ki, Ona iman edenlerin hiçbiri mahvolmasın, hepsi sonsuz yaşama kavuşsun. 17 Tanrı, Oğlunu dünyayı yargılamak için göndermedi, dünya Onun aracılığıyla kurtulsun diye gönderdi. 18 Ona iman eden yargılanmaz, iman etmeyen ise zaten yargılanmıştır. Çünkü Tanrının biricik Oğlunun adına iman etmemiştir. 19 Yargı da şudur: Dünyaya ışık geldi, ama insanlar ışık yerine karanlığı sevdiler. Çünkü yaptıkları işler kötüydü.”

‘Zaten yargılanmıştır’ sözleri, herkes için taa Yaratılış’tan beri geçerli. Yani ‘ben iman etmiyorum’ demek ile gelen bir yargı değil, baştan beri var olan bir yargı. Yaratılış kitabında (3. bölüm), günah nedeniyle insanoğlunun Tanrı’nın yanından, bahçeden atılması yargılamaydı. Yani o andan itibaren zaten yargılanmıştık. 

Yuhanna 3:18’deki sözler, İsa’ya iman etmemenin bizi baştan gelen, ‘zaten’ var olan yargı yerinde bıraktığını söylüyor. Yeni bir yargılama değildir. Nitekim 17. ayette “Tanrı, Oğlunu dünyayı yargılamak için göndermedi, dünya O’nun aracılığıyla kurtulsun diye gönderdi”sözleri var olan bir tutsaklıktan (yargıdan) kurtulmaya değiniyor. 

19. ayet ve Yuhanna 1:9-13 de bulunan ‘tanımamak, kabul etmemek’ sözleri, var olan bir durumu vurguluyor. Bu var olan durum, karanlıkta kalmayı seçmek ile o karanlık üzerindeki yargının altında kalmayı seçmektir. 

Şöyle düşünebiliriz: kuyunun dibindesin ve sana yukarıdan bir ip indiriliyor, ipe tutunursan yukarı çekilip çıkarılırsın, ipe güvenmez ve tutunmazsan kuyunun dibinde kalırsın.

Kuyunun dibinde olup iman ipine sarılmamış insanlara ne olacak?

Kanımca yargı konusunu en net anlatan ayetleri Romalılar 2:1-16’da bulabiliriz. Mutlaka okuyun, hatta şu anda durup bir okuyun lütfen. 

Yukarıdaki sorumuza yanıt özellikle 12-16 ayetleri arasında bulunuyor. Herkes yargılanacak. İnanan ve inanmayan (Yahudi olan ve olmayan), bilen bilmeyen, herkes ve de ayrım olmayacak. Eylemlerimiz bizi ele veriyor ve vicdanlarımız da tanıklarımızdır. Mesele Hristiyan/İsevi etiketlerimiz değil. İsa’nın Romalı yüzbaşı için “İsrail de bile böyle iman görmedim” (Luka 7:9) sözlerini anımsayın.

Hepimizin yargısı İsa’dan geçecek, 16. ayet “Yaydığım Müjdeye göre Tanrı’nın, insanları gizlice yaptıkları şeylerden ötürü İsa Mesih aracılığıyla yargılayacağı gün böyle olacaktır.”  

Burada durup Tanrı’nın (dolayısı ile İsa’nın) yargı ve merhamet konularında karakterine, yüreğine bakmamız gerek. Bu detaylı bir çalışma değil ama bir kaç ayette sanırım bir şeyler keşfedebiliriz:

İsa çarmıhta: “Baba onları bağışla çünkü ne yaptıklarını bilmiyorlar.” (Luka 23:34)

Tanrı: “Merhamet ettiğime merhamet edeceğim, acıdığıma acıyacağım.” (Rom. 9:15)

“Merhamet yargıya galip gelir.” (Yakup 2:13)

“Kurtarış, tahtta oturan Tanrımıza ve Kuzu’ya özgüdür!” (Vahiy 7:10)

“Aldanmayın, Tanrı alaya alınmaz. İnsan ne ekerse onu biçer.”  (Galatyalılar 6:7)

“Bundan böyle Rab’be ait olarak ölenlere ne mutlu!……Uğraşlarından dinlenecekler. Çünkü yaptıkları onları izleyecek.”  (Vahiy 14:13)

“Kurtarış, yücelik ve güç Tanrımıza özgüdür. Çünkü O’nun yargıları doğru ve adildir.” (Vahiy 19:1-2)

Sonuçlar (unutmayın bunlar benim anlayabildiklerimin yorumudur):

1- İnsanlık için 2 temel yargı var, biri başlangıçta (Yaratılış 3) günah ile gelen yargı. Diğeri ise dünyanın sonunda Yeni Yaratılış’da yerimizi alma ile ilgili kurtuluş yargısı.  Tabii bu iki yargı birbiri ile bağlantılı.

2- Dünyanın sonundaki yargı sanki 2 seviyeli gözüküyor (sınırlı anlayışımızla buna seviye diyorum – yapısını kavramamız zor). İşlerin yargısı ve imanın yargısı – bize bunlar ayrı gözükse de belki birdirler. O gün anlayacağız.

3- İsa’ya yürekten iman edenler İsa aracılığı ile iman yargısından azledilip sonsuz yaşama kavuşacak ancak bu kişilerin işleri yargılanacak. 

Belki şöyle hayal edebiliriz, Tanrı’nın yargı tahtı önündeyiz ve ismimiz çağrılıyor, İsa “Baba bu benim ödediğimi bedeli kabul eden, bana yürekten iman edenlerden, ben izleyenlerden, kanımın altında” diyor. Sıralamasını ve nasıl olacağınız tabii bilmiyorum ama ayetlere bakılırsa buna şu da ekleniyor: “Tamam ama adaletin parçası olarak işlerine bir bakalım”. İşlerimiz ateşten geçecek zira seçim ve eylemlerimizden sorumluyuz. Belki de Tanrı’nın Egemenliğine giremeyecek işlerin yok edilmesi gerekiyor, göksel kuralları kim bilir. Lütuf, işlerimiz ortaya dökülmeyecek demek değildir. Tersine lütuf işlerimizin ortaya dökülmesine rağmen işler.   

4- İman garantisi olmayanlar da yargıdan geçecek. Eğer yargılanacaklarsa, bu gruptakiler için kesin kurtulamazlar diyemeyiz. Önceden hesapları kesildiyse, kurtulma şansları yoksa o zaman yargılamak niye? Yargılamak çok anlamsız olurdu, veya Tanrı ya çok acımasız ya da ne yaptığını bilmiyor olurdu – ki böyle olmadığını biliyoruz. Tanrı’nın bu insanlar için kararları sadece ve sadece Tanrı’yı ilgilendirir. Adaleti ve merhameti nasıl kullanacağını O bilir ve bunun nasıl işlediğini ancak o zaman anlayacağız; ve de eminim hayran kalacağız.

Sonuçta “Kim Kurtulur?” sorusuna yanıtta bir bakıma dönüp dolaşıp en başta yazdığıma geliyoruz:   SANA NE

İnsanları biz yaratmadık, neler yaşadıklarını, nelerden geçtiklerini, yüreklerini bilmiyoruz. Kutsal Kitap’ta Tanrı’nın adaleti elden bırakmadığını ama hep merhametten yana olduğunu görüyoruz. Adaleti ve merhameti birlikte en iyi şekilde işletecek olan da O’dur. Bu nedenle “Sana Ne” deme küstahlığında bulunuyorum. Bizler, İsa Mesih’teki ayrıcalıklarımıza şükrederek O’nun arından gitmeye bakalım. 

Bir hikaye ile bitireyim. Bir kaç yıl önce, çocuk mahkemelerinde yargıçlık yapan, İnanlı olmayan bir yabancı ile tanıştım. Sohbet ederken “sürekli çocukları yargılamak zorunda kalmak çok yıpratıcı olsa gerek” gibi bir şey söyledim. Yargıç şöyle yanıt verdi: “Evet yıpratıcı zira üzücü. Karşınızda hırsızlık yaparken yakalanan 13 yaşında bir çocuk duruyor; kaç kez karşınıza çıktı ve ceza vermek zorundasınız zira suç üstü yakalandı, suçu kesin. Ama önünüzdeki dosyada bu çocuğun 8 yaşlarında annesinin yeni erkek arkadaşı onu evde istemediği için tek başına sokaklara atıldığı yazılı.”

Burada suçlu kim? Buyurun siz karar verin! Hem adaleti hem merhameti işletin! Hele bir de bu ‘sonsuzluk’ ile ilgili bir karar ise. 

‘Kim Kurtulur’ sorusuna yanıtları ve kararları Tanrı’ya bırakmakta umarım hemfikirsinizdir.